POLİTİKA FAİZİ

Politika faizi, bir ülkenin merkez bankasının ekonomik aktiviteyi yönlendirmek amacıyla belirlediği en temel faiz oranıdır. Genellikle “bir hafta vadeli repo faizi” veya “gecelik borç verme/borçlanma faizi” üzerinden tanımlanır. Merkez bankaları, bu oranı belirleyerek bankalar arası likiditeyi, kredi faizlerini, yatırımları, tüketimi ve en nihayetinde enflasyonu kontrol altında tutmayı hedefler.

Politika faizi, adeta bir ülke ekonomisinin “direksiyon kolu” gibidir; faiz oranı aracılığıyla ekonomideki hızlanma ya da yavaşlama kontrol edilmeye çalışılır. Bu nedenle hem yerel hem de küresel yatırımcılar, politika faizindeki değişiklikleri dikkatle takip ederler.

Politika Faizinin Yükseltilmesinin Sonuçları

Ekonomi uzmanlarına göre, merkez bankası faiz oranlarını artırdığında şu etkiler ortaya çıkar:

Enflasyonla Mücadele:

Daha yüksek faiz, kredi maliyetlerini artırır. Bu durum tüketimi ve yatırımları yavaşlatır. Talebin azalmasıyla fiyatlar üzerindeki baskı hafifler ve enflasyon düşürülmeye çalışılır.

Yabancı Sermaye Girişi:

Yüksek faiz, yatırımcılara daha cazip getiri sunar. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde yabancı yatırımcıların tahvil ve mevduata yönelmesini sağlar. Bu da döviz girişini artırabilir.

Kur Üzerindeki Etki:

Artan faiz, TL gibi yerel paraların cazibesini yükseltir. Bu da döviz talebini azaltarak kurların istikrar kazanmasına katkı sunabilir.

Büyüme Üzerindeki Baskı:

Yüksek kredi maliyetleri nedeniyle işletmeler yatırım kararlarını erteler, tüketiciler de borçlanma eğilimlerini sınırlar. Bu, ekonomik büyümenin yavaşlamasına yol açabilir.

Politika Faizinin Düşürülmesinin Sonuçları

Tersine, merkez bankası faiz oranlarını düşürdüğünde ise şu gelişmeler yaşanır:

Ekonomik Canlanma:

Daha düşük faiz oranı, kredilerin ucuzlaması anlamına gelir. Bu da hem hanehalkının hem de şirketlerin borçlanmasını kolaylaştırır. Tüketim ve yatırım artar, ekonomik büyüme hızlanır.

İstihdam Üzerindeki Etki:

Yatırım ve üretim artışı, yeni iş alanlarının açılmasına yol açar. Böylece işsizlik oranı düşebilir.

Kur Baskısı ve Enflasyon Riski:

Düşük faiz, yerel para biriminin cazibesini azaltır ve yabancı sermaye çıkışını hızlandırabilir. Bu durum döviz kurlarında yükselişe, dolayısıyla ithalat maliyetlerinin artışıyla enflasyona yol açabilir.

Borçların Yönetilebilirliği:

Faizler düştüğünde hem devletin hem özel sektörün borçlanma maliyetleri azalır. Bu, bütçe yönetiminde rahatlama sağlar.

Genel Değerlendirme

Politika faizi, bir ülkenin para politikasının en güçlü aracı olarak kabul edilir. Ancak tek başına tüm ekonomik sorunları çözemez. Enflasyon, büyüme, döviz kuru ve işsizlik gibi göstergeler üzerinde farklı yönlerde etkiler yaratır. Bu nedenle merkez bankalarının faiz kararları, her zaman ekonomik koşulların bütününü gözeterek alınmalıdır.

Ekonomi uzmanlarının ortak görüşü şudur:

Faiz artışı, kısa vadede enflasyonu baskılar ama büyümeyi yavaşlatır.

Faiz indirimi, büyümeyi destekler ama enflasyon riskini artırabilir.

Dolayısıyla doğru faiz seviyesi, “denge sanatı” gibidir: Hem fiyat istikrarını hem de sürdürülebilir büyümeyi sağlayacak noktada tutulmalıdır.